Türklerin meşhur çorbası ve yiyeceği, tarihi belki de 1000 yıldan daha büyük.
Evet bugün meşhur ve bol şifa kaynağı olan tarhana çorbası ve tarhanadan bahsedeceğiz.
Tarhana Nedir: Sözlük anlamı içine domates, biber, soğan, kokulu otlar, süt yada yoğurt katılan, bulgur, mayalanmış ve kurutularak ufalanmış hamur ve bunun gibi ürünlerden yapılan çorba malzemesine denir.
Şimdi biraz tarhananın tarihi geçmişine bakalım, sonra tarhana çeşitlerini yazalım.
Geçmişten Günümüze Tarhana ve Tarhananın Tarihi
Tarhananın tam tarihi bilinmemekle beraber geçmişi Orta Asya'da Türklere (Osmanlı ve Selçuklu Devletlerinden önce) kadar gittiği söylenmektedir. Buna sebep olarak, Türkler o zaman göçebe yaşamaktaydı. Türkler hayvanlarını beslemek için verimli otlaklar bulmalıydı, dolayısı ile sürekli göç etmek zorunda kalındı. Bundan dolayı göç ederken yanlarında hem hafif, hem de uzun süre dayanan gıdalar bulundurmak zorundaydılar. Bunu da yiyecekleri kurutarak sağlamaya çalışıyorlardı. Bu durumu düşünürken tarhananın üretildiği konuşulmaktadır.
Ayrıca Yavuz Sultan Selim ile ilgili bir rivayette şöyle anlatılmaktadır. Padişah veziri ile Ramazan'da tebdili kıyafet giyerek halk arasında dolaşırken iftar vakti bir teyzenin evine misafir olup, sofraya oturur. Sofrada çorba ve ekmek vardır, çorbayı yiyen padişah çok beğenip ismini sormuştur. Ev sahibi de darhane demiştir. Böyle başlayan tarhana, her tarafa yayılmıştır.
 |
| Tarhana Çeşitleri |
Tarhana için Türkiye'nin 10 ilinden 12 tane Coğrafi İşaret alınıp, isimleri tescil ettirilmiştir. Önce bunları yazalım, sonra içlerinden 2 tanesinin tarifini yazalım.
Coğrafi İşaretli Tarhanaların İlleri ve İsimleri
1) Maraş Tarhanası.2) Uşak Tarhanası.
3) Bolu Kızılcık Tarhanası.
4) Kastamonu Cide Tarhanası.
5) Kütahya Kızılcık Tarhanası.
6) Kütahya Gediz Tarhanası.
7) Malatya Tarhanası.
8) Tokat Üzüm Tarhanası.
9) Amasya Sıkma Tarhanası.
10) Gaziantep Şirin Tarhanası.
11) Muğla Göce Tarhanası.
Bunlar isimleri tescil ettirilmiş olan tarhanalardır, birde başvurusu yapılıp sonucu beklenenler vardır.
Ayrıca farklı yörelerimizde bilinen diğer tarhanalar vardır, onlardan en çok bilinenleri şunlardır:
14) Düzce Kızılcık Tarhanası.
Tescil edilmiş ilk 12 tarhanadan bizler, ilk 2 tanesini detaylı olarak yazacağız.
MARAŞ TARHANASI
Maraş Tarhanası diğer şehirlerin tarhanalarından şu konu başlıkları ile ayrılmaktadır.
- Yapım teknolojisinde uygulanan bazı farklı işlem basamakları.
- Doğal katkıları.
- Tüketilme alışkanlıkları.
Maraş Tarhanası, dövme (buğday yarması) ve yoğurttan yapılarak çiğ üzerine ince bir şekilde serilip kurutulmaktadır. Diğer tarhanalar ise genelde un ve yoğurttan yapılarak toz halinde çorba olarak tüketilmektedir.
Maraş Tarhanası Şu Şekillerde Tüketilir
- Çerez gibi yenerek, kuru halde.
- Çorba halinde yenerek.
- Kelle suyuna ıslanarak veya sıcak haldeki etle.
- Yağda kızartılarak yenerek.
- Islanmış tarhana yağda soğan ile kavrularak.
- Sıcak sac üzerinde gevretilip yenerek.
Maraş Tarhanasının Özellikleri
- Tarhana üretiminde yoğurt, doğrudan pişirme aşamasında iken ilave edilmez.
- Önce buğday dövmesi, su ile pişirilir.
- Kekik, isteğe bağlı olarak çörek otu, ceviz, badem, biber v.b. baharatlar ve yoğurt, pişmiş dövme aşına katılır.
- Tarhana coğrafi sınıra özgü bir yöntem olarak, coğrafi sınırda sazlık çubuklarla dokunmuş hasır, çiğ adı verilen sergilere veya plastik çığlara serilerek kurutulur.
Maraş Tarhanası Üretim Metodu
Üretimde kullanılan buğday şu şekillerde olmalıdır:
- Beyaz buğday özü olup (gluten içeriği) zayıf olmalı.
- İri taneli dolgun olmalı.
- Çok sert olmamalı.
- Temiz ve saf olmalıdır.
Özel buğday değirmende dövülüp, kabuğu çıkarılarak dövme hâline getirilip elenir ve ayıklanır. Tarhana üretimi için uygun hava koşulları takip edilir. Çünkü yağmurun olmaması kadar, kurutma işleminde rüzgarında olması (klima görevi yapacak) gerekir. Uygun hava koşulunun tespit edildiği günün 1 gün öncesi akşamdan dövme yıkanarak, tarhana üretimi için özel olarak yapılan kazanda (Masere Kazanı) yada mikserli krom kazanlarda ıslatılır. Gece yarısı altı yakılıp, sabaha kadar karıştırılarak pişirilir. Bu karıştırma işini ehil ustalar yapar. Bu işleme kürekleme adı verilip amacı, pilavı dibine yakmamaktır.
Pilav piştiğinde kazanın altından odunlar alınıp, ateş közleri üzerinde pişirilmeye devam edilir. Bunun yanında kürekleme işinin yapılması sürdürülür. Pilav iyice pişince közler kazanın altından çekilip, kazanın üstüne büyük bir tepsi kapatılarak pişmiş dövme aşı belli süre daha kendi buharıyla pişmeye bırakılarak kürekleme işlemine devam edilir. En az 1'e 2 oranında yağlı yada yağsız yoğurt ile yoğrulur. Her 100 kilo buğday dövmesine, tuz oranı % 3'ü geçmeyecek şekilde kekik ilave edilir. Bunun yanında isteğe bağlı olarak çörek otu, badem, ceviz, biber v.b gibi baharatlar ilave yapılır.
Fermantasyon için yoğurt, pişmiş dövme aşı, tuz ve kekik karışımı krom kazanlara boşaltılarak 1 gece bekletilir. Sabaha doğru çiğ adı verilen hasırların üzerine incecik serilir.
Firik olanlar yarı kurutulmuş şekilde akşama doğru hazırlanıp, kapalı bir ortamda veya çiğ halinde muhafaza edilir. Ertesi günün sabahında çiğlerden ayrılıp güneçte kuruması yapılır, eğer güneş yoksa sera veya fırınlarda kurutulur. Akşama doğru özel kutulara konulup, satışa hazır hale getirilir. Bu ürünler paketlerde 5-6 ay arası korunur.
Tarhananın Faydaları Nelerdir
- Bağırsakları düzenler.
- Sindirimi kolaylaştırır.
- Zengin mineral ve vitaminler içeren, sebzelerden yapılır.
- 7'den 70'e kadar herkes rahatlıkla yiyebilir.
- Bol şifa kaynağıdır.
- Hastalıklara karşı bizleri korur.
- Doğal cips ürünüdür.
UŞAK TARHANASI
Uşak Tarhanası diğer illerin tarhanalarından şu konu başlıkları ile ayrılmaktadır.
- % 42'si sebzeden oluşur.
- Fermantasyon daha düşük sıcaklıkta ve daha uzun sürede gerçekleşir, bu Uşak ilinin iklim koşullarından kaynaklanmaktadır.
- Mayalanmayı sağlayan mikroorganizma çeşitliliği yüksektir. Buda lezzetin artmasına neden olur.
- Yoğun biber kullanılır.
- Başka yörelerin tarhanalarında tarhana hamuru hazırlama vaktinde yapılan sebze pişirme işlemleri, Uşak Tarhanasında uygulanmaz.
- 21 gün fermente edilir, başka yerlerde genelde 1 haftadır bu süre.
- Kurutularak kullanılabildiği gibi, hamur halinde buzdolabı şartlarında yada dondurularak ta muhafaza edilebilir.
Uşak Tarhanasının Özellikleri
- Ürün tamamen Uşak il sınırları içinde üretilmelidir.
- Capsicum annum kapya biberi ve Sivaslı ilçesinde yetişen, Sivaslı Biberi (üç burun biberi) yoğun kullanılır.
Uşak Tarhanası Üretim Metodu
Buğday unu, tam yağlı yoğurt, kırmızıbiber, soğan, domates ve nanenin karışımı ile hazırlanan harç 1 gün oda sıcaklığında fermente ettirilir. Buna halk arasında tarhana ezesi denilir.
Ürün oranları şöyledir; % 40 buğday unu, % 17 kapya biber, % 3 Sivaslı Biberi, % 16 yoğurt, % 12 soğan, % 10 domates, % 1 tuz, % 0.5 nane, % 0.5 ekşi hamur.
Sonra harcın içine önceden hazırlanıp çoğaltılmış ekşi hamur ve buğday unu ilave edilerek belli yumuşaklığa gelinceye kadar yoğrulur. Daha sonra oluşturulan bu hamur, üzeri temiz bezle örtülerek oda sıcaklığında 21 gün fermente yaptırılır. Fermente süresinden sonra temiz bez üzerine serilip ve belli aralıklar ile her gün boyutu küçültülür. Bu işlemden sonra gölgede kurutulan tarhana granül bir yapıya getirilip, öğütülür.
Öğütme işlemi yapıldıktan sonra tarhanalar, istenilen büyüklükteki bez torbalara konulup, serin ortamlarda saklanır. Eğer ticari olarak çok tarhana üretilecekse, geleneksel yönteme bağlı kalınarak, paslanmaz çelik malzemelerden üretilmiş araç ve gereçler kullanılarak üretimleri yapılır.
Tarhana üretimi ağustos ayının son haftasında başlar, eylül ayının sonuna kadar devam eder. bu dönemde sıcaklık ortalama 22 derece, nisbi nem % 60 civarıdır.
Tarhananın Yararları Nelerdir
- İştah açıcıdır.
- Vücut direnç sistemini güçlendirir.
- Yüksek tansiyon için faydalı olacak farklı proteinlerin, açığa çıkmasına katkı sağlar.
- Hasta olmamızı önler.
ŞEHİRLERİMİZ İÇİN BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER
Kahramanmaraş telefon kodu 344, Kahramanmaraş plaka kodu 46.
Uşak telefon kodu 276, Uşak plaka kodu 64.
Bolu telefon kodu 374, Bolu plaka kodu 14.
Kastamonu telefon kodu 366, Kastamonu plaka kodu 37.
Kütahya telefon kodu 274, Kütahya plaka kodu 43.
Malatya telefon kodu 422, Malatya plaka kodu 44.
Tokat telefon kodu 356, Tokat plaka kodu 60.
Amasya telefon kodu 358, Amasya plaka kodu 05.
Gaziantep telefon kodu 342, Gaziantep plaka kodu 27.
Muğla telefon kodu 252, Muğla plaka kodu 48.
Denizli telefon kodu 258, Denizli plaka kodu 20.
Düzce telefon kodu 380, Düzce plaka kodu 81.
Isparta telefon kodu 246, Isparta plaka kodu 32.
Sivas telefon kodu 346, Siva plaka kodu 58'dir.
Ünü dünyaya yayılan tarhana için hazırladığımız yazımızın sonuna gelmiş bulunmaktayız. Herkese bol şifalar getirmesi dileklerimize Saygı ve Selamlarımızı sunarız...
Kaynaklar; wwwpatentgovtr, wwwkulturportaligovtr, wwwsozlukgovtr, wwwgooglecom, tarhana çorbası nasıl yapılır, tarhana nerenin, tarhana nereye ait, tarhana nerede meşhur, en meşhur tarhana nerenin, en iyi tarhana hangi yörenin,GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TARHANA ÇORBASI ve TARHANANIN TARİHİ, meşhur uşak tarhanası, yöresel tarhana çorbaları, maraş tarhanası ve firiği, maraş tarhana firiği, maraş firiği, maraş firik tarhanası, maraş firik içinde ne var, kahramanmaraş firik tarhanası, kahramanmaraş tarhana firiği, maraş tarhanası nasıl yapılır, maraş tarhana firiği, kahramanmaraş firik tarhana, tarhana ne demek, tarhana ney, hangi ilin tarhanası meşhurdur, tarhananın ana vatanı neresidir, nerenin tarhanası meşhurdur, nerelerin tarhanası meşhurdur, darhane ne demek, tarhana hangi yörede meşhurdur, ünlü tarhanalar, tarhana nerenin meşhur, tarhana tarifi, tarhana içinde ne var, en iyi tarhana hangisidir, tarhana yapımı, tarhana çorbası nerenin, meşhur maraş tarhanası, meşhur kahramanmaraş tarhanası, tarhana hangi ilimizin, en lezzetli tarhana çeşitleri, tarhana çorbasının faydaları nelerdir, türkiye'nin en iyi tarhanası, ev yapımı tarhana, doğal tarhana, ev yapımı maraş tarhanası, ev yapımı uşak tarhanası, tarhana tarihi, tarhana tarihçesi, tarhananın tarihçesi, geçmişten günümüze tarhana çeşitleri, tarhana çorbasının tarihçesi, cips tarhana nereye ait, maraş tarhanasının tarihi, tarhananın adı nereden geliyor, tarhana çorbasının adı nereden geliyor, tarhananın ismi nereden gelir, kaç çeşit tarhana var, tarhana türklerin mi, dar hane tarhana, darhane çorbası, dar hane çorbası, tarhana çorbası tarifi, tarhana çeşitleri nelerdir, toz tarhana nasıl yapılır, kuru tarhana nasıl yapılır, geleneksel tarhana, tarhana çorbası faydaları nelerdir, tarhanaların şehirleri, fermente tarhana, tarhana fermantasyonu, tarhana fermente, maraş tarhanasının içinde neler var, fermente gıdadır, uşak tarhanasında neler var, maraş tarhanasının faydaları nelerdir, uşak tarhanasının faydaları nelerdir, uşak tarhanası özelliği nedir, maraş tarhanası özelliği nedir, bolu tarhanası, kastamonu tarhanası, kütahya tarhanası, tokat tarhanası, amasya tarhanası, gaziantep tarhanası, muğla tarhanası, denizli tarhanası, düzce tarhanası, ısparta tarhanası, en meşhur tarhanalar, en iyi tarhanalar, uşak tarhanası neden meşhur, maraş tarhanası neden meşhur, uşak tarhanası kaç gün bekletilir, organik tarhana, usak tarhanası nasıl yapılır, uşak tarhanası farkı, doğal uşak tarhanası, doğal maraş tarhanası, tarhana cipsi nerenin, GIDA YEMEK, kahramanmaraş tarhanası.
