Herkese merhaba, paranın ne önemi var, sağlık olmayınca değil mi ? Evet, bu yazımızda sağlık açısından herkese faydalı olacak bilgileri yazmaya çalışacağız. Bazı acil durumlarda bu bilgiler çok hayati bir öneme sahiptir. Bazen yapacağınız küçük bir müdahale ile insan hayatı kurtulabiliyor, aksi halde ise hastanelerin acil servislerine yetişebilmek için, cansiperane oluruz. Böyle durumlarla karşılaşmamak için, aşağıda yazacağımız bilgileri iyi okuyalım, mümkünse tanıdığımız herkese de okutalım.
Önce ilk yardım ve acil tedavi nedir, onların tanımlarına bakalım, sonra adım adım konumuza başlayalım.
İlk Yardım Nedir
Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durum anında, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması veya durumun kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmadan, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
Acil Tedavi Nedir
Acil tedavi ünitelerinde hasta veya yaralılara doktor ve sağlık personelleri tarafından yapılan tıbbi müdahalelere denir.
 |
| İlk Yardım |
İlk Yardımda Hemen Yapılması Gerekenler
Hastanın önce bilinci kontrol edilmeli, kapalı ise hemen şunlar hızla değerlendirilmelidir.
1) Hava yolu açıklığı kontrol edilmeli (dilin geri kaçması, yabancı cisimlerin tıkaması v.s ). Bu şekildeki hasta baş-boyun-gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır
2) Solunumun değerlendirilmesi yapılır. Hasta yan çevrilip, ağzına yaklaşılıp bak-dinle -hisset ile hastanın 10 saniye boyunca nefes alıp almadığı değerlendirilir. Eğer solunum yoksa hemen yapay solunuma başlanır.
3) Dolaşımın değerlendirilmesi için, çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde ise kol atardamarından, 3 parmakla 5 saniye süre ile nabza bakılmalıdır.
Bu değerlendirmeler yapılıp, yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır, yeri değiştirilmemelidir. Eğer bir tehlike söz konusu ise (yangın, patlama, solunum durması gibi) en kısa sürede hastalar güvenli bir yere, acil taşıma teknikleri ile taşınmalıdır.
ARAÇ İÇİNDEKİ YARALIYI (RENTEK) TAŞIMA YÖNTEMİ
Burada Rentek Manevrası kullanılır, omiriliğe zarar vermeden. Yapılışı:
- Kaza yeri ve ortam değerlendirilir, tehlikeler belirlenir, ilkyardımcının ve çevrenin güvenliği sağlanır.
- Hasta veya yaralının omuzlarına hafiften dokunup, iyi misiniz diye soru sorularak, bilinci kontrol edilir. Çevredekilerden 112'nin aranması istenir.
- Hasta veya yaralının solunum yapıp-yapmadığı izlenir, eğer solunum yoksa,
- Hasta veya yaralının ayaklarının pedala sıkışmadığından emin olunup, emniyet kemeri açılır,
- Hasta veya yaralıya yan tarafından yaklaşılıp, bir elle kolu diğer elle de çenesi kavranarak boynu tespit edilir (hafif hareketler ile),
- Baş / boyun / gövde hizası bozulmadan araçtan dışarı çekilir,
- Hasta veya yaralı yavaşça yer yada sedyeye yerleştirilir.
Sürükleme Yöntemleri Nelerdir
Geçiş güçlüğü olan yerlerden çıkarmalarda hasta veya yaralının sürüklenmesi, çok kilolu ve iri yarı kişilerin taşınmasında faydalı bir yöntemdir. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır. Bu yöntemler şunlardır;
- Ayak bileklerinden sürükleme
- Koltuk altından tutarak sürükleme
Kısa Mesafelerde Süratli Taşıma Teknikleri
- Kucakta Taşıma; Bilinci açık olan çocuklar ve hafif yetişkinler için kullanılan bir yöntemdir.
- İlkyardımcının omzundan destek alma; Hafif yaralı ve yürüyebilecek durumdakilerin taşınmasında kullanılır.
- Sırtta taşıma; Bilinçli hastaları taşımakta kullanılır.
- Omuzda taşıma; İtfaiyeci yöntemi olarak ta bilinir. Yürüyemeyen veya bilinci kapalı olan kişiler için kullanılır.
- İki ilkyardımcı ile ellerin üzerinde taşıma (altın beşik yöntemi); Hasta veya yaralının ciddi bir yaralanması yoksa kullanılır.
- Kollar ve bacaklardan tutarak taşıma; Hasta veya yaralı bir yerden kaldırılıp, hemen başka bir yere aktarılacaksa kullanılır.
- Sandalye ile taşıma; Bilinci yerinde olan hastalarda, merdiven inip çıkarken kullanılır.
SOLUNUM DURMASI NEDİR
Yaşamak için gerekli olan oksijenden, vücudun yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanılmalı, yoksa kalp durması olabilir.
Bilinci kapalı kişide kalp atımının olmama halidir. En kısa sürede müdahale edilmezse beyin hasarı oluşur. Kalp durmasının belirtileri şöyledir; Hasta veya yaralıda solunumun görülememesi, bilincin kapalı olması, hareket etmemesi ve ikazlara cevap verememesi.
 |
| Temel Yaşam Desteği |
YETİŞKİN
KİŞİLERDE DIŞ KALP MASAJI ile YAPAY SOLUNUMUN BİRLİKTE TATBİKİ
-
Kendisinin, hasta veya yaralının güvenliğinden emin olunur,
-
Hasta veya yaralının omuzlarına dokunup ''iyi misiniz'' diye sorulup, bilinci
kontrol edilir. Eğer bilinci yok ise:
-
Çevredekilerden yüksek sesle yardım çağrılır, 112 telefonun aranması istenir
-
Hasta veya yaralı sert bir zemin üzerine, sırt üstü yatırılır
-
Hasta veya yaralının yanına, diz çökülür
-
Hasta veya yaralının boyun ve göğsünü saran, giysiler açılır
-
Hasta veya yaralının ağız içi kontrol edilir, görünen yabancı cisim var ise
çıkartılır
-
Hava yolunu açmak için bir el hasta veya yaralının alnına, diğer elin iki
parmağı ise çene kemiğinin üzerine yerleştirilir
-
Çene kemiğinin uzun kenarı yere dik gelecek şekilde alnından bastırılıp,
çeneden kaldırılarak baş geriye doğru itilir. Hastaya baş geri, çene yukarı
pozisyonu verilir
-
Hasta veya yaralının solunum yapıp yapmadığı bak-dinle-hisset yöntemiyle, 10
saniye süre ile kontrol edilir
. Göğüs kafesindeki solunum hareketlerine bakılır
. Eğilip, kulağını hastanın ağzına yaklaştırarak solunum dinlenirken, diğer
elde göğüs üzerine hafifçe yerleştirilerek hissedilir
-
Hasta veya yaralının solunumu yoksa
-
Çevrede başka kimsede yok ve ilkyardımcı yalnızsa, kendisi hemen 112'yi arar
-
Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğinin alt ve üst ucu tespit edilerek, alt
yarısına bir elin topuğu yerleştirilir
-
Diğer el bu elin üzerine, yerleştirilir
-
Her iki elin parmakları, birbirlerine kenetlenir
-Ellerin
parmakları göğüs kafesiyle temas ettirilmeden ve dirsekler bükülmeden, göğüs
kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutulur
-
Göğüs kemiği 5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin
1/3'ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır. Bu işlemin hızı dakikada 100 bası olacak
şekilde ayarlanır
-
Baş geri çene yukarı pozisyonu tekrar verilerek, hava yolu açıklığı sağlanır
-
Alnın üzerine konulan elin, baş ve işaret parmağını kullanarak hasta veya
yaralının burnu kapatılır
-
Normal bir soluk alınır, baş geri çene yukarı pozisyonunda iken hasta veya
yaralının ağzını içine alacak şekilde ağız yerleştirilir
-
Hasta veya yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak birer saniyelik 2 nefes
verilir, havanın geriye çıkması için zaman verilir
-
Hasta veya yaralıya 30 kalp masajından sonra, 2 solunum yaptırılır (30;2)
-
Temel yaşam desteğine, hasta veya yaralının yaşamsal refleksleri yada tıbbi
yardım gelene kadar kesintisiz devam edilir
ÇOCUKLARDA
(1-8 YAŞ ARASI) DIŞ KALP MASAJI ile YAPAY SOLUNUMUN BİRLİKTE TATBİKİ
-
Kendisinin ve çocuğun güvenliğinden önce emin olunur,
-
Çocuğun omuzlarına dokunup ''iyi misiniz'' diye sorulup, bilinci kontrol
edilir. Eğer bilinci yok ise:
-
Çevredekilerden yüksek sesle yardım çağrılır, 112 telefonun aranması istenir
-
Çocuk sert bir zemin üzerine, sırt üstü yatırılır
-
Çocuğun yanına, diz çökülür
-
Çocuğun boyun ve göğsünü saran, giysiler açılır
-
Hasta veya yaralının ağız içi kontrol edilir, görünen yabancı cisim var ise
çıkartılır
-
Hava yolunu açmak için bir el hasta veya yaralının alnına, diğer elin iki
parmağı ise çene kemiğinin üzerine yerleştirilir
-
Çene kemiğinin uzun kenarı yere dik gelecek şekilde alnından bastırılıp,
çeneden kaldırılarak baş geriye doğru itilir. Çocuğa baş geri, çene yukarı
pozisyonu verilir
-
Hasta veya yaralının solunum yapıp yapmadığı bak-dinle-hisset yöntemiyle, 10
saniye süre ile kontrol edilir
. Göğüs kafesindeki solunum
hareketlerine bakılır
. Eğilip, kulağını hastanın
ağzına yaklaştırarak solunum dinlenirken, diğer elde göğüs üzerine hafifçe
yerleştirilerek hissedilir
-
Çocuğun solunumu yoksa; alnın üzerine konulan elin baş ve işaret parmağını
kullanarak çocuğun burnu kapatılır
-
Baş geri çene yukarı pozisyonundayken, çocuğun ağzını içine alacak şekilde ağız
yerleştirilir
-
Çocuğun göğsünü yükseltmeye yarayacak birer saniyelik 2 nefes verilir, havanın
geriye çıkması için zaman verilir
-
Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğinin alt ve üst ucu tespit edilerek, alt
yarısına bir elin topuğu yerleştirilir
-Elin
parmakları göğüs kafesiyle temas ettirilmeden ve dirsekler bükülmeden, göğüs
kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutulur
-
Göğüs kemiği 5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin
1/3'ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır. Bu işlemin hızı dakikada 100 bası olacak
şekilde ayarlanır
-
Çocuğa 30 kalp masajından sonra, 2 solunum yaptırılır (30;2)
-
İlkyardımcı yalnızsa, 30;2 göğüs basısının 5 tur tekrarından sonra kendisi 112
numaralı telefonu arar
-
Temel yaşam desteğine, çocuğun yaşamsal refleksleri yada tıbbi yardım gelene
kadar kesintisiz devam edilir
BEBEKLERDE
(0-12 AY ARASI) DIŞ KALP MASAJI ile YAPAY SOLUNUMUN BİRLİKTE TATBİKİ
-
Kendisinin ve bebeğinin güvenliğinden önce emin olunur,
-
Ayak tabanına hafifçe vurarak, bilinci kontrol edilir. Eğer bilinci yok ise;
-
Çevredekilerden yüksek sesle yardım çağrılır, 112 telefonun aranması istenir
-
Bebek sert bir zemin üzerine, sırt üstü yatırılır
-
İlkyardımcı temel yaşam desteği için, uygulayacağı pozisyonu alır (yerde
uygulama yapacaksa diz çöker, masa v.b. yerde uygulama yapacaksa ayakta
durur)
-
Bebeğin boyun ve göğsünü saran, giysiler açılır
-
Ağız içi gözle kontrol edilir, hava yolu tıkanıklığına sebep olan yabancı cisim
varsa çıkartılır
-
Hava yolunu açmak için, bir el bebeğin alnına, diğer elin iki parmağı ise çene
kemiğine koyulup baş hafifçe yukarı geri itilerek eğilir, baş geri çene yukarı
pozisyonu verilir
-
Bebeğin solunum yapıp yapmadığı bak-dinle-hisset yöntemiyle, 10 saniye süre ile
kontrol edilir
. Göğüs kafesindeki solunum
hareketlerine bakılır
. Eğilip, kulağını hastanın
ağzına yaklaştırarak solunum dinlenirken, diğer elde göğüs üzerine hafifçe
yerleştirilerek hissedilir
-
Solunum yok ise ağız dolusu nefes alınıp, bebeğin ağız ve burnunu içine alacak
şekilde, ağız yerleştirilir
-
Bebeğin göğsünü yükseltmeye yarayacak birer saniyelik 2 solunum verilir,
havanın geriye çıkması için zaman verilir
-
Kalp basısı tatbik etmek için bebeğin (iki meme başının altındaki hattın orası,
göğüs merkezini oluşturur) göğüs merkezi bilinir
-
Bir elin orta ve yüzük parmağı, bebeğin göğüs merkezine yerleştirilir
-
Göğüs kemiği 4 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin
1/3'ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır. Bu işlemin hızı dakikada 100 bası olacak
şekilde ayarlanır
-
Bebeğe 30 kalp masajından sonra, 2 solunum yaptırılır (30;2)
-
İlkyardımcı yalnızsa, 30;2 göğüs basısının 5 tur tekrarından sonra kendisi 112
numaralı telefonu arar
-
Temel yaşam desteğine, bebeğin yaşamsal refleksleri yada tıbbi yardım gelene
kadar kesintisiz devam edilir
Hava Yolu Tıkanıklığı Nedir
Solunumu yapmak için bize lazım olan havanın, geçişine engel
olacak şekilde tıkanmasına denir. Bu 2 türlü olmaktadır.
1) Kısmi Tıkanma Nedir
Hasta öksürür, nefes alabilir ve konuşabilir. Böyle olursa hasta
öksürmeye teşvik edilir, müdahaleye gerek kalmayabilir.
2) Tam Tıkanma Nedir
Hasta nefes alamaz, acı çeker, ellerini boynuna götürür, konuşamaz ve
rengi morarır. Bu durumdaki hastaya Heimlich Manevrası yapılır.
Bu Heimlich Manevrası da hastanın bilinci yerinde ve bilinci kapalı
olması durumuna göre 2 türlü yapılır.
1) Bilinci
Yerinde olanlar için Heimlich Manevrasının Yapılışı
- Hasta
ayakta veya oturur pozisyonda olabilir
- Hastanın
yanında yada arkasında durulur
- Bir el
ile göğsü desteklenerek öne eğilmesi sağlanır
- Diğer
elin topuğu ile 5 kez hızla sırtına (kürek kemiklerinin arasına) süpürür
biçimde vurulur
-
Tıkanıklık durumuna bakılır, açıldıysa işlem durdurulur
-
Tıkanıklık devam ediyorsa, heimlich manevrası yapılır
- Hastanın
sırt tarafından sarılıp, gövdesi kavranır
- Bir elin
başparmağı midenin üst kısmına yani göğüs kemiğinin altına gelecek şekilde
yumruk yapılarak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el, kavranır
- Kuvvetle
arkaya ve yukarı doğru 5 kez bastırılır, eğer yabancı cisim çıkmadıysa
- Tekrar
sırtına vurulur, bu işlemler 5'er kez olacak şekilde dönüşümlü olarak
tekrarlanır
- Hastanın
bilinci kapanırsa, o zaman sert semin üzerine yatırılır
- Şah
damarından nabız ve solunumu değerlendirilir
- Acil
tıbbi yardım istenir, 112
- Temel yaşam desteği uygulanır
2) Bilinci Kapalı olanlarda Heimlich Manevrasının Yapılışı
- Hasta yere yatırılır ve yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur
- Tıkanma açılmazsa, hasta düz bir zeminde başı yana çevrilir
- Hastanın bacakları üzerine, ata biner şekilde oturulur
- Bir elin topuğunu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir ve diğer el üzerine konur
- Göbeğin üzerinden kürek kemiklerine doğru, eğik bir baskı uygulanır
- Şah damarından nabız ve solunum değerlendirmesi yapılır
- Bu işleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir
- Acil tıbbi yardım istenir, 112
- Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar veya yardım gelene kadar devam edilir
- Bu tür vakalarda havayolu tıkanıklığından şüphelenildiğinde, ilk yardımcılar Temel Yaşam Desteği uygulamalarını yapacaklardır. Kurtarıcı nefes verdikten sonra hava gitmiyorsa, tıkanıklık olduğu düşünülür. Ağız içi kontrol edilip yabancı cisim var ve görünüyorsa, çıkartılır.
Bebeklerde tam tıkanıklık olan, hava yolunun açılması
- Bebek ilk yardımcının bir kolu üzerine, ters olarak yatırılır
- Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranıp, boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir
- Baş gergin ve gövdesinden aşağıda, bir pozisyonda tutulur
- 5 defa el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına, hafifçe vurulur
- Diğer kolun üzerine, başı elle kavranarak, sırtüstü çevrilir
- Yabancı cismin çıkıp-çıkmama durumu kontrol edilir
- Cisim çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak şekilde, sırtüstü tutulur
- 5 defa iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından, karnın üst kısmına baskı uygulanır
- Yabancı cisim çıkarılana kadar, devam edilir
- Acil tıbbi yardım istenir 112'den
Not: Bebek çok küçük ve karnından baskı yapılamıyorsa, bunlar uygulanır. Bunun dışında diğer hallerde bebeklerde yapılan uygulamalar, bilinci kapalı erişkinler de yapılan Heimlich Manevrası uygulamaları ile aynıdır.
Kısmi Tıkanıklık olan Kişilere İlk Yardım Nasıl Yapılır
- Hava girişi varsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenip, başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin ayakta durabildiği zamanda, onun geri tarafında durulmalıdır
- Bu halde, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır
- Kazazedede öksürük ve solunum zayıflayıp, morarma olursa derhal müdahalede bulunulur
- Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkan veya oynayan takma dişler varsa, bunlarda yerinden çıkartılmalıdır
- Yabancı cisim eğer görülemiyor ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa, yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanılır.
