Bugünkü yazımız Türkiye'nin meşhur yiyecek ürünlerinden biri olan leblebi üzerine olacaktır, önce bir tarifine bakalım sonra konumuza devam edelim.
Leblebi nedir: Nohudun kavrulması ile elde edilen sağlıklı ve besleyici bir ürün, bir kuruyemiş ürünüdür. Sözlük anlamı ise dış kabuğu çıkarıldıktan sonra fırında kavrulup, çerez olarak yenen nohuda denilir. Protein kaynağı olup, lif oranı yüksektir.
Leblebinin Tarihçesi Nedir
Leblebinin tarihi hakkında pek farklı rivayetler olmakla beraber, Kültür Bakanlığı bu konuda şöyle demektedir.
- Leblebi ilk defa Şeyh Murat Gazi tarafından 1370-1390 yılları arasında bulunmuştur. Burada nohudun ısıtılıp, bekletilmesi keşfedilmiştir. Nohudun işlenmesi ile elde edilen ürün, damaklarda enfes tat bırakan nohut olmuştur. Nohudun günlerce uğraşı sonucu terbiyesiyle, özel fırınlarda kavrulması ile yapılır.
Leblebi için bazı kaynaklar 700 yıl öncesi Ortadoğu'dan çıktığını söylemekte, bazı kaynaklar ise milattan önce 3500 yıl öncesine kadar gittiğini söyleyip, Mezopotamya'dan çıktığı söylenmektedir. Sonraları ise Anadolu'ya geldiği bildirilmektedir.
 |
| Leblebinin faydaları ve zararları |
Tescilli Leblebiler Hangileridir
Türkiye'de coğrafi işaretli, mahreç işareti tescil edilmiş olan toplam 7 ilimizden, 7 tane leblebi çeşidi vardır. İleride başka illerimizden de başvuru yapanlar olabilir. Şimdi mahreç işareti alınmış olan leblebilerin isimlerini yazalım.
- Çorum Leblebisi.- Tavşanlı Leblebisi, Kütahya.
- Denizli Leblebisi.
- Ağın Leblebisi, Elazığ.
- Kula Leblebisi, Manisa.
- Sandıklı Leblebisi, Afyonkarahisar.
Şimdi bu leblebilerden en ünlüsü olan Çorum Leblebisini detayları ile yazacağız.
ÇORUM LEBLEBİSİ
Çorum Ticaret Borsası tarafından 2001 yılında başvurulup, 2002 yılında tescil edilmiştir leblebinin. Çorum leblebisinin geçmişi 3 asır öncesine gitmektedir. Ahmedi Sever isminde muhterem bir zatın Çorum'da üretilen nohutlardan leblebiyi imal ettiği söylenmektedir. Dolayısı ile leblebi ismi Çorum ile beraber, 3 asırdır birlikte anılmaktadır.
Teknik ayırt edici özellikleri nelerdir
-Damla cinsi nohuttan yapılır.
- Nohudun 100 adedi asgari 55 gram olmalı.
- Çorum'da üretilmeli veya benzer iklim özelliklerini taşıyan yörelerde yetişen damla nohutlar tercih edilir.
- İşin ehli ustaların hünerleri ile 4 kavurma (tav) işleminden geçirilmeli.
- Üretim tekniği Çorum'daki ustalara özeldir.
- Çıraklar işin ehli ustalar yanında en az 8, en fazla 10 yıllık çıraklık yaparak Çorum Leblebisi ustalık belgesi kazanabilmektedir.
- Ustalar üretim tekniği için gerekli araç ve gereçleri kullanarak, yılların deneyimi ile hünerlerini ve maharetlerini ortaya koymaktadır.
- Çorum ili az rutubetlidir.
- Akşam esen rüzgar ve ılıman etki, leblebinin kurutulmasında önemli etkendir.
Üretim Tekniği Nasıldır
- Üreticiden damla nohut alınır.
- Nohutlar 9 gözlü eleklerle elenir.
- Bu eleklerde 8 ve 9 numaralı nohutlar seçilir ve leblebi yapımında kullanılır.
- Bu nohutlar tuğla ve çamurdan yapılma, daire şeklinde ortasında bakır döğme dişli saç bulunan ve altında odun yakılan ocakta kavurma işlemine (tav) tabi tutulur.
- İlk kavurma işlemi yaklaşık 12-17 dk. arası sürer.
- Sonra nohut sıcak olarak, telis çuvallarına dökülür.
- Çuvallarda 10 gün bekletildikten sonra ikinci kavurma işlemine, 12-16 dk. arası tabi tutulur.
- Daha sonra nohutlar yine telis çuvallarına konarak 10 gün daha bekletilip, üçüncü kavurma işlemine tabi tutulur 9-10 dk. arası.
- Bu telis çuvalları 1 gün bekletilip ertesi gün toprak ve kireç karışımı sergiliklere serilir.
- Bu sergiler 45-60 gün boyunca her gün karıştırılarak bekletilir.
- Sonra ihtiyaca göre nohut ıslama makinesinde suyu ayarlı verilmek sureti ile ıslatılır.
- Tekrar telis çuvallarına konulur.
- 12 ile 24 saat arası dinlendirilip tekrar elenir, büyüklüklerine göre.
- Kavak ağacından yapılan tokmakla sac üzerinde çevrilmek suretiyle leblebi, ocakta kabuklarından ayrılır.
- Kırıklar ve kabuklar elekte elenerek ayrılır. Daha sonra yine telis çuvallarına konarak en az 1 ay dinlendirilir.
- Bu dinlendirmeden sonra ocakta tekrar kavrulur.
- Talebe göre leblebiye sıcakken tuz, biber veya karanfil serpilir.
- Kavrulan leblebi kıl çuvallarda 10 dk. dinlendirildikten sonra satışa hazır hale gelir.
Üretim yapılacak alan nasıl olmalı
- Üretim yapılacak alan en az 2 mt. yükseklikte olmalı.
- Güneş almayan yer olmalı.
- Alanın rüzgar alması için, havalandırma delikleri olmalı.
- Sergilikler güneş almayan yerde olmalı.
- Sergilikler 250-300 m² genişliğinde olmalı.
- Sergilikler killi toprak, saman ve kireç karışımı ile sıvanması gerekmektedir.
Kullanılacak malzemeler nelerdir
- Ocak; daire biçiminde ve limeden (hava geçirmez özelliğe sahip bir tuğla çeşidi) örülerek killi toprak, çamur ve saman karışımından oluşan bir harçla sıvanır.
- Ocağın ortasına 90-110 cm. çapında vok tavaya benzer, çukur bir bakır sac yerleştirilir. Bu sac Çorum leblebisi için ustalar tarafından, Çorum'da özel olarak üretilir. Bakır sacın dişli olması gerekmektedir.
- Ocakta yakacak olarak meşe odunu kullanılır.
- Her sac üzerinde çevirme işleminden sonra tokmak ucunun rendelenmesi gerekmektedir.
- Dinlendirme telis çuvallarda olmalıdır.
Saklanması nasıl olmalıdır
- Üretim bittikten sonra leblebiler yere temas etmeyecek şekilde, altına tahta konulmak suretiyle saklanması gerekmektedir.
- Depolanırken veya satışa sunulurken bayatlamaması için, naylon poşetlerde muhafaza edilmelidir.
LEBLEBİLER İLE İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR
Leblebinin faydaları, zararları, çeşitleri ve iyi leblebi nasıl olmalı. Bu detayları şimdi yazmaya başlayalım.
Leblebinin Faydaları Nelerdir
- Bel ağrılarına iyi gelebilir.- Diş etlerine iyi gelebilir.
- Bağırsaklara iyi gelebilir.
- Böbrek taşı düşürebilir.
- Bağışıklığı koruyabilir.
- Kan şekerini dengeleyebilir.
- İshali kesebilir.
- Vücuttaki su miktarını dengeleyebilir.
- A, C ve E vitamini içerir.
- Kilo verdirebilir.
- Annelerde süt artırabilir.
- Midede gazı önleyebilir.
- Damar tıkanıklığını önleyebilir.
- Uykuyu düzenleyebilir.
- Kalsiyum, demir bakır, potasyum ve sodyum içerir.
- Vücuttaki asit fazlasını alıp, mideyi rahatlatabilir.
- Hammaddesi olan nohut, kolesterolü kontrol eden asitler içerir.
Fazla Yenirse Leblebi Zararları
- Hipertansiyon artabilir.
- Kabızlık yapabilir.
Leblebi Çeşitleri Nelerdir
Leblebi üzerine ülkemizde ar-ge çalışmaları baya vardır. Bu çalışmalara göre yapılan bazı leblebi çeşitleri şöyledir:
- Sarı leblebi.
- Kavrulmuş leblebi.
- Şeker leblebi.
- Çıtır leblebi.
- Acılı leblebi.
- Tuzlu leblebi.
- Ballı leblebi.
- Haşhaşlı leblebi.
- Susamlı leblebi.
- Çikolatalı leblebi.
- Vanilyalı leblebi.
- Muzlu leblebi.
- Soslu leblebi.
- Kahveli leblebi.
- Portakallı leblebi.
İyi Leblebi Nasıl Olmalıdır
- Yenirken dişe yapışmamalı.
- Yanık kokusu olmamalı.
Şehirler ve leblebi için ilave bilgi notları
Çorum plaka kodu 19, Çorum telefon kodu 0364, Kütahya plaka kodu 43, Kütahya telefon kodu 0274, Denizli plaka kodu 20, Denizli telefon kodu 0258, Elazığ plaka kodu 23, Elazığ telefon kodu 424, Manisa plaka kodu 45, Manisa telefon kodu 0236, Afyonkarahisar plaka kodu 03, Afyonkarahisar telefon kodu 0272, Konya plaka kodu 42 ve Konya telefon kodu 0332'dir.
Leblebinin üstüne neden su içilir: Çok yenirse kabızlık yapmaması için.
Her gün leblebi yenir mi: Tadımlık az olursa yenir, böylece vücudun ihtiyacı olan vitaminler karşılanır. Buda yaklaşık yarım çay bardağı kadar yapar.
Kısa ve öz bilgilerle leblebi hakkında aklımızdaki soruların cevaplarını yazmaya çalıştık. Bizden yazması, sizlerden ise okuyup tanıdıklarınızla paylaşmanızdır. Bu dileklerle hepinize teşekkür eder, başka bir yazıda daha görüşmek üzere herkese Saygı ve Selamlarımızı sunarız...
Kaynaklar; wwwkulturportaligovtr, wwwtarimormangovtr, wwwpatentgovtr, wwwsozlukgovtr, leblebi hangi şehrin, leblebi ne demek, nerenin leblebisi meşhur, nohut, nohutun, leblebi faydaları, leblebinin faydaları ve zararları nelerdir, ÇORUM LEBLEBİSİ, leblebinin zararları nelerdir, LEBLEBİNİN FAYDALARI, leblebi faydaları ve zararları nelerdir, LEBLEBİ ÇEŞİTLERİ, leblebinin ham maddesi nedir, leblebi çeşitleri ve isimleri nelerdir, en meşhur leblebi nerenin, leblebinin hikayesi nedir, leblebi neye iyi gelir, leblebi nerenin meşhur, leblebinin anavatanı neresi, leblebisi ile ünlü ilimizin adı nedir, hangi ilin leblebisi meşhurdur, hangi şehrin leblebisi ünlü, leblebi hangi ilde meşhur, leblebi hangi ilimizin, leblebisi ile ünlü olan ilimiz hangisidir, leblebinin anlamı nedir, leblebi yendikten sonra neden su içilir, çorum'un leblebisi neden meşhur, leblebi gaz yapar mı, leblebi tozu, leblebi nelere iyi gelir, leblebi yararları ve zararları, leblebi günlük ne kadar tüketilmeli, her gün leblebi yenirse ne olur, leblebi ishali keser mi, leblebi mideye iyi gelirmi, leblebinin zararları var mı, her gün bir avuç leblebi yemek, leblebi nasıl yapılır, leblebi tansiyonu yükseltirmi, leblebi hakkında bilgi, leblebinin ana maddesi nedir, leblebi yemenin faydaları nelerdir, leblebinin zararları ve faydaları nelerdir, GIDA YEMEK, kaç çeşit leblebi vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder