Eyt Nedir, Eyt nasıl olabilir, Dünyada emeklilik

   Bugünkü analiz yazımızın konusu Eyt, Emeklilikte Yaşa Takılanlar. Peki Eyt nedir, önce buna bir bakalım. Sonra adım adım gelişmeleri yazalım. 8 Eylül 1999 yılında yürürlüğe konulan 4447 sayılı yasa ile emeklilikte aranan 2 şartın yanına 3. bir şartın ilave edilmesi ile oluşan duruma Eyt denir. Normalde sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000/5975 gün) şartları vardı, bunun yanına yaş şartı da (erkek için 60, kadın için 58) getirildi.

Eyt

   Türkiye'de ortalama emekli yaşları 1976 ile 1988 arası sigortası başlayan erkeklerde 44-50 yaş arası, 1981 ile 1988 arası sigortası başlayan bayanlarda ise 38-45 arası idi. 

   1976 yıl öncesinde sigortası başlayan erkekler için yaş şartı yoktu, 5000 günü tamamlayıp, sigortalılık süresi 25 olanlar emekli oluyordu. 1981 öncesinde sigortası başlayan bayanlar içinde yaş şartı yoktu, 5000 günü tamamlayıp, sigortalılık süresi 20 olanlar emekli oluyordu. Yani 18 yaşında işe başlayan erkek ve bayanlar, erken yaşlarda (38 ve 43) emekli oldular.

   Daha sonra bu durum erkekler için 1999 yılına kadar sigortası başlayanlarda 51-58 arasına kademeli olarak yükseltildi. 1999'dan sonra ise 60 ve ileriki uzun vadede (2044 sonrası) 65 yaşına kadar çıkartılacaktır. 

   Bayanlarda ise durum 1999 yılına kadar sigortası başlayanlarda 46-56 arasına kademeli olarak yükseltildi. 1999'dan sonra ise 58 ve ileriki uzun vadede (2048 sonrası) 65 yaşına kadar çıkartılacaktır.

   Teknik olarak yaklaşık son 50 yılın detayları bu şekildedir. Bu detayları yazdıktan sonra şimdi bazı ülkelere bakalım, orada tam emekli olmak için durumlar nasıl ?

Almanya'da erkekler için emekli yaşı şu an 65 olup, 2029 yılına kadar kademeli olarak 67 yapılacaktır.

Fransa'da erkekler için emekli yaşı şu an 64 olup, 67 için girişimler olmuştu.

İngiltere'de erkekler için emekli yaşı şu an 66

Amerika'da erkekler için emekli yaşı şu an 65 olup, 2027 yılına kadar kademeli olarak 67 yapılacaktır.

Dünya

   Yani diğer ülkelerden anlaşılacağı üzere erkekler için, tam emeklilik yaşı en düşük 64 şu an için. Peki ülkemizde emekli yaşı niçin yükseltildi. Bunu anlamak için aktif / pasif oranına (bir emekliye düşen çalışan sayısına) bakmak lazım. Şu an bu oran ülkemizde 1.84 civarındadır. Normalde bunun 3 ile 4 arasında olması lazım ki, sürdürülebilirlik iyi olsun. Yani 1.84 çalışan 1 tane emeklinin maaşını karşılıyor. Buda mali olarak devlete yük olmaktadır, gelişmiş ülkelerde bu oran yüksektir. 

   Bir taraftan emekli olup, maaşına kavuşmak isteyen vatandaşlarımız var. Diğer tarafta ise sosyal güvenlik sisteminde sürdürülebilirliği zora sokmadan çözüm yapmak isteyen devletimiz var. Şu an yaklaşık 13 milyon emekli kişi var. Peki eyt durumu yaklaşan vatandaşlarımız birden emekli olursa (şu an için eyt durumunda olan yaklaşık 5 milyon kişi var) bu aktif /pasif oranı 1.84'den 1.30'lara kadar düşebilir ve buda devletin mali bütçesi açısından, ilerisi için büyük sıkıntılar açabilir. Yani daha kolay anlaşılması açısından şöyle söyleyebiliriz. Şu an emekli maaşları ödeniyor ama belli zaman sonra karşılayamaz, ve belki de tüm emekliler günü geldiğinde maaşlarını bile alamayabilir.

   Konu hakkında bazı teknik detayları yazdıktan sonra, ne olmalı ki, hem devletimiz hem de milletimiz birlikte kazanarak, büyüsün. Bunu düşünerek orta bir yol olarak 3-4 alternatifli önerilerimizi sizlere yazacağız. Bundan sonrası devlet ve milletimizin ortak kararı olacaktır İnşaAllah.

   ÖNERİLERİMİZ 

   Önerilerimizi yazarken hem devletimize, hem de milletimize faydalı olabilecek önerilerimizi yazmaya çalışacağız. Çünkü tek taraflı olursa, diğer taraf mağdur olabilir. Çünkü biz birlikte güçlü Türkiye'yiz. Önerilerimiz 8 Eylül 1999 tarihinden önce, sigortalı olanlar içindir.

1) Normalde ortalama yaş bekleme süresi 5 yıldır. Bir kişi emekli olduktan sonrada ortalama 20 yıl emekli maaşı almaktadır. Yani toplamda 5+20 = 25 yıllık ortalama bir süreden bahsediyoruz. O zaman şöyle yapılırsa hem millet, hem de devletimiz kazanabilir:

   Emekli olan birisi 20 yılda alacağı tüm maaşını, yaştan emekli olmasına 5 yıl kaldığı zaman emekli olup (toplam 25 yıl olarak) maaşının % 80'nini almayı kabul ederse, toplam 25 yılda alacağı para aynı olur. Böylece emekli olanda, devletimizde kazanmış olur. 

2) Sigortalılık süresi ve prim gün ödeme süresi bitip yaşı bekleyenler, yaşın dolmasına kadar geçen aylarda maaşının % 60'ını alıp, yaş dolduktan sonra ise maaşın % 88'ini almayı kabul ederlerse, emekli olabilirler.

3) Sigortalılık süresi kadar günü full ödenip (erkekler 25 yılı , bayanlar 20 yılı) yaşını bekleyenler ise, maaşlarının % 90'nını almayı kabul ederlerse, emekli olabilirler.

4) İsteyen kişiler ise şu anki durumla yaşını bekleyip, emekli olur ve % 100 olarak maaşını alabilir.

   Bu seçeneklerden kim hangisini isterse onu seçebilir. Böylece konu herkes için bitebilir yani bu Eyt durumu tamamen ortadan kalkmış olur. Karar sizlerindir...

   Eyt ile ilgili yazımızın sonuna gelirken şu soruyu da sormak istiyoruz. Eyt niçin bu kadar politize ediliyor ? Biraz bunun üzerine düşünmek gerekir. Acaba iyiniyetli insanları, birileri yönlendirmeye mi çalışıyor ? Hatırlayın önceden her 2-3 senede bir bedelli askerlik konusu açılırdı, birileri gündeme getirirdi. Hatta bazı provokasyonlara da sebep olurdu. Sonra Devlet ne yaptı her tarafı dinledi, bir orta yol buldu ve sorun tamamen çözüme kavuştu. Şimdi isteyen bedelli askerlik yapıyor, isteyen ise normal askerliğe gidiyor. 

   Buna benzer şu an Eyt durumu var. Devlet olanakları ölçüsünde bu konuyu çözmeye çalışacaktır. Şimdi Devlet birden hak eden herkesi Eyt'den emekli yaptık deyip, sonra mali olarak sıkıntıya girerek, ileride maaşlar ödenmezse ne olacak ? Yada maaşları ödemek için bir yerlerden borç krediler alıp, sonra çocuklarımızın geleceği ipotek altına alınırsa, daha mı iyi olur ? Sağduyulu kararı sizlere bırakıyoruz.

   Ayrıca dikkatimizi çeken bir noktada şu olmuştu. 2019 yerel seçimlerinde bazı belediye başkan adayları, Eyt'yi ben çözerim, daha iyi şeyler düşünürüm demişlerdi. Seçim bitti, aradan nerdeyse 3 yılda geçti. Ama ne yazık ki o gün bunu diyen başkan adaylarına (şu an seçilmiş olan) kimse sormuyor, hani siz Eyt'yi çıkaracaktınız ? Bizden analiz etmesi, gerisi sizlerin düşüncesidir...

   Bir yazımızın daha sonuna yaklaştık. Yazımız biterken şunu demek isteriz. Bu devlet bizlerle beraber büyüyor ve bizlerden sonra çocuklarımız çalışarak, büyümeye devam edecektir. Yazıda bahsettiğimiz aktif/pasif oranı eğer kritik rakamlara düşerse, gelecekte bu hem emeklilerimizin maaşlarını almada, hem de gelecek genç neslimizin işler bulmasında sıkıntılara yol açabilir. O yüzden bir olup, ortak çözümler bulmamız en iyi yol olacaktır. Başka bir yazımızda daha görüşmek üzere, herkese Saygılar sunarız...

   Kaynaklar ve etiketler; trcooltextcom (resim), eyt nedir, eyt önerileri, emeklilikte yaşa takılanlar nedir,emeklilikte yaşa takılanlar son durum, emeklilikte yaşa takılanlar kanunu, EYT NEDİR, aktif pasif çalışma oranı nedir, EYT NASIL OLABİLİR, eyt nasıl olabilirdi, DÜNYADA EMEKLİLİK, dünyada emeklilik, ANALİZLER, eyt nasıl olabilir